In de afgelopen eeuw heeft de vooruitgang in de studie van wetenschappen en de ontwikkeling van nieuwe technologie aanzienlijke hoogten bereikt, maar desondanks zijn er nog steeds onontgonnen of slecht bestudeerde plaatsen en verschijnselen op onze planeet, die soms ongebruikelijke "bijwerkingen" hebben. De magnetische anomalie is er een van.
Magnetisch veld van de aarde
Diep onder onze voeten, onder de dikte van de aardkorst, is er iets dat de aarde al vele miljarden jaren van binnenuit opwarmt - een enorme oceaan van stroperig heet magma. Dit magma bestaat uit veel stoffen, waaronder metalen, die elektrische stroom zeer goed geleiden. Over de hele planeet bewegen microscopisch kleine elektronen onder het aardoppervlak, waardoor een elektrisch en daarmee een magnetisch veld ontstaat.
Bewegende geomagnetische polen
Het magnetisch veld van de aarde heeft twee polen: de Noordelijke Geomagnetische Pool (gelegen op het zuidelijk halfrond van de planeet) en de Zuidelijke Geomagnetische Pool (gelegen op het noordelijk halfrond van de planeet). Een van de meest bekende ongewone verschijnselen in het aardmagnetisch veld is de geografische beweging van de aardmagnetische polen.
Het feit is dat een magnetisch veld door verschillende factoren tegelijk wordt beïnvloed, wat bijdraagt aan zijn onstabiele positie. Dit is interactie met de rotatie-as van de aarde, en verschillende drukken van de aardkorst in verschillende delen van de planeet, en het naderen/verwijderen van kosmische lichamen (zon, maan), en, in grotere mate, de beweging van magma.
De stroom van magma is een gigantische mantelrivier die onder invloed van zonnestraling en de rotatie van de aarde van west naar oost beweegt. Maar aangezien de grootte van deze rivier enorm is, kan hij, net als een gewone rivier, niet gestaag gelijkmatig bewegen. Natuurlijk, in ideale omstandigheden, zou het kanaal van de mantelrivier langs de evenaar moeten lopen. In dit geval zouden de geografische en magnetische polen van de aarde samenvallen. Maar de natuurlijke omstandigheden zijn zodanig dat magma tijdens de beweging op zoek gaat naar zones met de minste weerstand tegen de stroming (zones met lage korstdruk) en naar hen toe beweegt, waarbij het magnetische veld en de geomagnetische polen worden verschoven.
Magnetische anomalieën
De instabiliteit van de mantelrivier beïnvloedt niet alleen de magnetische polen, maar ook de opkomst van speciale zones die "magnetische anomalieën" worden genoemd. Magnetische anomalieën hebben geen vaste locatie, kunnen sterker/zwakker worden, verschillen in grootte en oorzaak.
Het meest voorkomende fenomeen zijn lokale magnetische anomalieën (minder dan 100 vierkante meter). Ze komen overal voor, bevinden zich op een chaotische manier en ontstaan vooral onder invloed van te dicht bij het aardoppervlak gelegen minerale afzettingen.
Andere magnetische anomalieën zijn regionaal (tot 10.000 vierkante kilometer). Ze ontstaan door veranderingen in het magnetische veld. Hun grootte en sterkte hangt af van de structuur van de aardkorst in een bepaald gebied. Wanneer een vlak terrein bijvoorbeeld overgaat in een bergachtig terrein, is er een scherpe stijging van de aardkorst, zowel op het aardoppervlak als eronder. Bij zo'n verandering in het reliëf neemt de snelheid van de magmastroom sterk toe, botsen de materiedeeltjes met elkaar en ontstaan er oscillaties in het magneetveld. Enkele van de meest bekende regionale anomalieën zijn Koersk en Hawaiiaans.
De grootste zijn continentale magnetische anomalieën (meer dan 100.000 vierkante kilometer). Ze danken hun oorsprong aan breuken in de aardkorst en de impact van de aardas. Bijvoorbeeld de Oost-Siberische anomalie als gevolg van de verschuiving van de aardas in deze richting. Daarnaast hebben bergketens de mantelrivier opgedeeld in twee takken die in verschillende richtingen stromen, waardoor de kompasnaald in dit gebied in de westelijke declinatie komt te staan. Voor de kust van Canada is de situatie anders. Er is een enorm contactgebied van de mantelrivier met de aardkorst, waardoor een magnetische veldintensiteit ontstaat, die op zijn beurt de aardas naar zich toe trekt.
De meest interessante magnetische anomalie bevindt zich echter in het zuiden van de Atlantische Oceaan. De magnetische rivier daar draait in de tegenovergestelde richting, waardoor het magnetische veld zodanig verandert dat dit gebied tegenovergesteld is aan de rest van het zuidelijk halfrond. Deze anomalie staat bekend om het feit dat de astronauten die eroverheen vlogen verschillende keren kleine elektronica braken.
Magnetische anomalieën zijn verspreid over de hele planeet, hebben geen vaste locatie, ze verschijnen en verdwijnen, worden sterker of zwakker. Jarenlang onderzoek heeft onder meer aangetoond dat het aardmagnetisch veld van de planeet zwakker wordt en dat magnetische anomalieën sterker worden.
