In elk tijdperk wordt de samenleving geconfronteerd met een probleem dat de opname van elke persoon in een enkele sociale structuur vereist. Het actieve mechanisme van deze inclusie is het proces van socialisatie.
Socialisatie van het individu is het proces waarbij het individu de sociale structuur betreedt, waardoor veranderingen optreden zowel in de structuur van de samenleving zelf als in de structuur van het individu. Als resultaat van dit proces assimileert een persoon gedragspatronen, waarden en sociale normen. Dit alles is nodig om in elke samenleving succesvol te kunnen functioneren.
Socialisatie zou in de kindertijd moeten beginnen, wanneer de menselijke persoonlijkheid al actief wordt gevormd. In de kindertijd wordt de basis voor socialisatie gelegd en tegelijkertijd is dit de meest onbeschermde fase ervan. Kinderen die geïsoleerd zijn van de samenleving sterven sociaal, hoewel veel volwassenen soms bewust een tijdje eenzaamheid en zelfisolatie zoeken, zich overgeven aan diepe reflectie en contemplatie.
Zelfs in gevallen waarin volwassenen tegen hun wil en voor lange tijd in een isolement raken, zijn ze heel goed in staat om geestelijk en sociaal niet ten onder te gaan. En soms, door moeilijkheden te overwinnen, ontwikkelen ze zelfs hun persoonlijkheid, ontdekken ze nieuwe facetten in zichzelf.
Aangezien mensen gedurende hun hele leven niet één, maar een hele reeks sociale rollen moeten beheersen, waarbij ze opklimmen op de ladder van leeftijd en dienstverlening, gaat het socialisatieproces hun hele leven door. Tot op hoge leeftijd verandert een persoon van kijk op het leven, gewoonten, smaken, gedragsregels, rollen, enz. Het concept 'socialisatie' verklaart hoe een persoon verandert van een biologisch wezen in een sociaal wezen.
Het socialisatieproces doorloopt fasen die samenhangen met de fasen van iemands levenscyclus. Dit zijn kinderjaren, adolescentie, volwassenheid en ouderdom. Afhankelijk van de mate waarin het resultaat is bereikt of de voltooiing van het socialisatieproces, kan men onderscheid maken tussen initiële of vroege socialisatie, die de perioden van kindertijd en adolescentie omvat, en voortgezette, volwassen socialisatie, die de andere twee perioden bestrijkt. Net als het proces van zelfidentificatie, kent socialisatie niet het einde en gaat het door gedurende het hele leven.
In traditionele samenlevingen was de voorbereiding op het volwassen leven van korte duur: op de leeftijd van 14-15 ging een jonge man over in de categorie volwassenen en op 13-jarige leeftijd trouwden meisjes en vormden ze een onafhankelijk gezin. De kindertijd kreeg erkenning in Europa in de Middeleeuwen en de adolescentie - pas in de 20e eeuw. Vrij recentelijk werd de adolescentie (jeugd) erkend als een zelfstandige fase in de levenscyclus.
Zo is de voorbereiding op een onafhankelijk leven tegenwoordig niet alleen langer, maar ook moeilijker geworden. De menselijke samenleving was pas in de 20e eeuw in staat om iedereen uit elke sociale laag een volwaardige opleiding te geven. Gedurende tienduizenden jaren heeft het hiervoor middelen verzameld.
